Różne oblicza recyklingu tekstyliów – spoglądamy w przyszłość

Tekstylia są cennym surowcem, który możemy poddać recyklingowi. Wyróżniamy trzy rodzaje działań przedłużających życie niepotrzebnych ubrań – procesy te dają im zupełnie nowe możliwości wykorzystania. Recykling tekstyliów ze względu na sposób przetworzenia możemy podzielić na  mechaniczny, chemiczny oraz upcycling. Strategia Uni Europejskiej ogłoszona w marcu 2022 roku, dotycząca zrównoważonych działań w kwestii pozostawania wyrobów włókienniczych w obiegu zamkniętym, ma na celu stworzenie wspólnych standardów dla podmiotów przemysłu sektora tekstylnego. Wszystko po to, aby jak najwięcej tekstyliów miało możliwość ponownego wykorzystania.

Upcycling

Najbardziej artystyczny, a jednocześnie najmniej wykorzystywany jest upcycling, czyli takie przerobienie niepotrzebnych ubrań z wykorzystaniem, szycia malowania klejenia lub cięcia,  aby stworzyć zupełnie nowe rzeczy. Świetnym przykładem upcyclingu jest działalność projektanta Jackoba Buczyńskiego, który wykorzystuje stare, nikomu niepotrzebne jeansowe kurtki, nadając im fenomenalny wygląd poprzez doszycie frędzli czy unikatowych aplikacji na plecach.

Tworząc unikatową kolekcję z ubrań dostępnych w sortowni Wtórpolu, Buczyński wyprzedził założenia strategii Uni Europejskiej, która ma wejść w życie w 2025 roku.  Takich twórców jak on jest jednak dużo więcej. Z niepotrzebnych ubrań szyte są torebki czy saszetki, z jedwabnych krawatów powstają opaski, a z firanek – woreczki przydatne w codziennych zakupach. Niestety upcyclingowa działalność na chwilę obecną dopiero raczkuje, a nowe ubrania tworzone są metodą rzemieślniczą, co oznacza bardzo mała skalę przerabianych tekstyliów.

Recykling mechaniczny

Recykling mechaniczny to proces, w którym tekstylia rozdrabniane są na niewielkie elementy. To najpowszechniejsza metoda zagospodarowania niepotrzebnych tekstyliów. Dzięki niej powstaje paliwo alternatywne, wykorzystywane jako zamiennik innych źródeł energii, czyściwo fabryczne potrzebne do czyszczenia maszyn oraz materiały izolacyjne. Tekstylia przetworzone tą drogą mają charakter ostateczny, a to oznacza, że inne ubranie już z nich nie powstanie. Recykling mechaniczny pozwala na przetworzenie ogromnych ilości tekstyliów, w szczególności tych zniszczonych i bezużytecznych, które w innym przypadku zalegałby na wysypiskach odpadów.

Recykling chemiczny

Recykling chemiczny – proces, w którym tekstylia rozkładane są na podstawowe włókna budulcowe do poziomu polimeru lub monomeru. Przy wykorzystaniu innych procesów chemicznych powstają nowe materiały, z których można wyprodukować zupełnie nowe i pełnowartościowe tkaniny, a z nich nowe ubrania. W chwili obecne takiej metodzie można poddać bawełnę, wiskozę poliester, czy poliamid. Brzmi fantastycznie – to przecież idealne rozwiązanie, obieg zamknięty w dosłownym tego słowa znaczeniu, są już nawet firmy które takie procesy realizują, jedną z nich szwedzki Renewcell Pozostaje tylko jedno małe “ale”.

Aby proces przetwarzania włókien na włókna miał szanse na szersze zastosowanie, musi być spełnionych kilka warunków. Przygotowanie tekstyliów do takiego procesu wymaga specjalnego sortowania, podziału na konkretne rodzaje materiałów. Drugim ważnym aspektem jest skład ubrań. Szacuje się, że ponad połowa produkowanej odzieży tworzona jest z włókien mieszanych lub wielowarstwowych. Czyli marynarka z bawełny, a podszewka z poliestru, bluzka z bawełny, a rękawy z poliestru itp.

Technologie przetwarzania włókien mieszanych są obecnie trudno dostępne na rynku. Dlatego konieczne jest rozdzielenie poszczególnych materiałów przed oddaniem ich do recyklingu chemicznego, co w rzeczywistości oznacza proces wykonywany ręcznie. Dodatkowo, wiele ubrań składa się z innych elementów, takich jak suwaki, cekiny, naszywki guziki itp. To kolejny “zakłócacz”, utrudniający lub całkowicie uniemożliwiający przeprowadzenie recyklingu chemicznego.

Jest jeszcze jeden aspekt – ekonomiczny. Cały ten proces zwyczajnie musi się opłacać. Inwestycja w nowe maszyny, technologię, połączenie sortowni z zakładami recyklingu, odpowiednie wysortowanie ubrań – to są proces bardzo kosztowne.

Bez względu na ograniczenia, recykling jest procesem bardzo przyszłościowym, ponieważ pozwala na wykorzystanie już wyprodukowanych tekstyliów w ich najwyższym potencjale – zarówno pod względem ekologicznym, jak i ekonomicznym. Potwierdzają to wyniki badań opublikowane w raporcie „Sorting For Circularity Europe”  Dodatkowo szacuje się, że wraz z wejściem w życie nowych regulacji Uni Europejskiej, kładącej nacisk na obieg zamknięty, popularność tego rozwiązania ma szansę na ogromny rozwój.