Eko-słownik, czyli pojęcia, które warto znać

We współczesnych dyskusjach dotyczących tematów ekologicznych, coraz częściej przewija się wiele pojęć związanych z ochroną środowiska, tematami zero waste, czy też branżą odzieżową. Niekiedy jednak nie wszystkie są intuicyjne i znane, możemy także błędnie definiować niektóre z nich. W takich sytuacjach z pomocą przychodzi nasz słowniczek eko-pojęć – to prawdziwa pigułka wiedzy w jednym miejscu!

 

Drugi obieg – dawanie drugiego życia rzeczom już wyprodukowanym, na przykład ubraniom. Naszymi działaniami w ramach drugiego obiegu może być kupowanie ubrań z drugiej ręki oraz przerabianie tych, które są już w naszych szafach.

Warto dodać, że przy produkcji odzieży zużywa się wiele surowców, chemikaliów i barwników, co przyczynia się do degradacji środowiska naturalnego. To także zwiększający się ślad węglowy, jaki powoduje m.in. transport taniej odzieży np. z Chin. Dlatego drugi obieg ma obecnie coraz większe znaczenie.

 

Gospodarka o obiegu zamkniętym – opiera się na odpowiedzialnym wykorzystaniu wyprodukowanych już dóbr. To odejście od gospodarki linearnej, która zakłada produkcję, zużycie i wyrzucenie. Zamiast tego – każde powstające odpady traktujemy jako coś, co można ponownie wykorzystać na inny sposób. Produkty, materiały oraz surowce powinny pozostawać w gospodarce tak długo, jak jest to tylko możliwe. Powinno się także możliwie jak najbardziej zoptymalizować wytwarzanie odpadów. Idea ta uwzględnia wszystkie etapy tworzenia produktu – począwszy od projektowania, poprzez produkcję, konsumpcję aż po zbieranie odpadów i ich ponowne wykorzystanie.

Greenwashing – określenie stosowane w przypadku zabiegów biznesowych lub marketingowych, mających na celu sprawienie, że działania danej marki wydają się bardziej przyjazne środowisku. Niestety, często jest to postępowanie jedynie wizerunkowe i powierzchowne, które nie ma realnego przełożenia na faktyczne – negatywne skutki funkcjonowania tej właśnie organizacji. Określenie to wywodzi się od dwóch słów: „green” (w znaczeniu bardziej ekologiczny, a nie w odniesieniu do koloru) oraz słowa „whitewash” wybielanie.  Jak można zweryfikować czy działanie marki modowej jest zabiegiem typu greenwashing?

– Jedna recyklingowa, „zielona” kolekcja pośród wielu tworzonych w „zwykły” sposób – jeśli w całym sklepie tylko niewielka część ubrań jest oznaczona jako „moda etyczna” to oznacza, że cała reszta najprawdopodobniej taka nie jest.

– Brak transparentności – jeśli nie możemy w prosty sposób znaleźć informacji na temat tego, jak powstały ubrania oraz z czego zostały zrobione – powinna zapalić się nam w głowie ostrzegawcza lampka.

– Sprawdzajmy, czy dane rzeczy posiadają odpowiednie certyfikaty potwierdzające ich etyczność – slogany na metkach nie wystarczą.

– Puste hasła nie zastąpią danych – gdy firma posługuje się komunikatami bez pokrycia (np. „Jesteśmy eko”), ale nie podaje konkretnych liczb – możemy podejrzewać, że są to wyłącznie zabiegi manipulacyjne.

 

Moda cyrkularna –  umiejętne zagospodarowanie tym, co już zostało wyprodukowane. To również odpowiednie podejście do kwestii drugiego życia ubrań już na etapie ich produkcji, czyli tworzenie produktów wartościowych, z dobrym składem, które posłużą konsumentom przez lata.

W jaki sposób stosować tę koncepcję?

• Po pierwsze: maksymalna troska o ponowne wykorzystanie surowców. Już na etapie produkcji powinno się zakładać, że dany produkt będzie wykorzystany do ponownego użycia lub odzyskania surowców.
• Po drugie: projektowanie minimalizujące odpad i zakładające korzystanie z niego jak z zasobu. Na przykład – sięganie w produkcji odzieży po odpady z przemysłu spożywczego lub śmieci wyłowionych z morza.
• Po trzecie: korzystanie z materiałów i produktów tak długo, jak jest to tylko możliwe.

 

Recykling – proces ograniczający zużycie surowców naturalnych poprzez ponowne ich wykorzystanie. Dzięki recyklingowi możliwe jest odzyskanie surowców z odpadów. Surowce te są przetwarzane na inne produkty, a następnie ponownie wykorzystywane w pierwotnym lub innym celu.

Należy jednak pamiętać, że recykling powinien być ostatecznością, a wcześniej należy się skupić na działaniach zmierzających do dawania drugiego życia poszczególnym rzeczom.

U podstaw recyklingu stoi odpowiednia segregacja odpadów w naszych domach, która w znacznym stopniu wspomaga cały proces. Co ważne, surowce można odzyskiwać wielokrotnie – przerabiając je tak długo, jak tylko jest możliwe. Najważniejsze jednak, żeby zostały prawidłowo sklasyfikowane.

Segregacja – proces podziału przedmiotów pod względem materiału, z jakiego są zrobione oraz możliwości dalszego użycia lub przetwarzania. Odpowiednia segregacja pozwala realizować założenia gospodarki o obiegu zamkniętym.

Proces segregacji odbywa się właśnie w sortowni Wtórpolu – by móc dać ubraniom drugie, nowe życie! Ubrania najlepszej jakości w niezmienionej formie trafiają do second-handów lub na eksport – i taki proces jest najlepszy dla środowiska. Działając jednak zgodnie z zasadą zero waste, dajemy drugie życie również rzeczom, które nie nadają się już do noszenia. Są one wtedy poddawane recyklingowi i przetwarzane na paliwo alternatywne lub czyściwo fabryczne.

Slow fashion – jako przeciwieństwo fast fashion – to rodzaj świadomego i racjonalnego podejścia do zakupów odzieżowych oraz spojrzenie na swoje potrzeby z innej, przemyślanej strony.

Dla przykładu – zamiast dużych zakupów w tanich sieciówkach oferujących ubrania niskiej jakości, warto zainwestować w jedną lub dwie sztuki odzieży w wyższej cenie lub kupić ubrania o dobrym składzie w lumpeksach, gdzie jest ich pod dostatkiem. W ten sposób garderoba będzie nam służyć dłużej – gdyż zwyczajnie będzie bardziej wytrzymała.

Ubrania przez nas wybierane powinny też być uniwersalne – by mogły służyć nam przez wiele sezonów, pomimo zmieniających się trendów.

 

Surowiec wtórny – odpady produkcyjne lub zużyte materiały, które po przetworzeniu mogą być ponownie wykorzystane do produkcji czegoś.

 

Szybka moda (ang. fast fashion) – przeciwieństwo slow fashion. To produkowanie ogromnych ilości taniej odzieży niskiej jakości, najczęściej w krajach trzeciego świata. Z ubraniami wyprodukowanymi w ten sposób możemy się spotkać np. w wielu sieciówkach. Odzież fast fashion często nie jest wytrzymała. Już po krótkim czasie – niekiedy już po pierwszym praniu czy sezonie – nie nadaje się do dalszego noszenia i jest przez nas zwyczajnie… wyrzucana. Dokonując wyborów zakupowych, ciąży więc na nas odpowiedzialność wobec planety – dlatego zdecydowanie warto postawić na slow fashion.

Upcykling – przetwarzanie rzeczy lub materiałów, które pozwala otrzymać coś o większej wartości, niż  rzecz pierwotna. Zjawisko występuje szczególnie często wśród projektantów działających w idei zero waste oraz wśród osób robiących zakupy w second-handach – przerabianie posiadanych już ubrań pozwala na stworzenie niezwykle originalnych elementów garderoby. Więcej o upcyclingu możecie przeczytać na naszym blogu. Temat ten jest naszym zdaniem niesamowicie fascynujący – dlatego też poświęciliśmy mu osobny artykuł!

 

Utylizacja – wykorzystanie odpadów jako surowców wtórnych do ponownego przerobu, inaczej odzysk odpadów. Pojęcie odzysku odpadów jest szersze od pojęcia recyklingu, obejmuje np. również spalanie odpadów w spalarniach odpadów komunalnych.

 

Zasada 5R – promuje przyjazny dla środowiska styl życia, mający na celu ograniczenie powstawania odpadów. Jej nazwa pochodzi od 5 anglojęzycznych pojęć:

• Refuse (ang. odmawiaj) – zasada ta ma przypominać o możliwości zmniejszenia ilości generowanych odpadów.
• Reduce (ang. ogranicz) – staraj się ograniczać konsumpcję niepotrzebnych produktów.
• Reuse (ang. użyj ponownie) – pamiętaj, że zawsze możesz powtórnie wykorzystać produkty, które uznawane są za jednorazowe! Środowisko będzie Ci wdzięczne.
• Recycle (ang. recykling) – prawidłowa segregacja odpadów jest istotna! Dzięki temu możliwe jest ich późniejsze przetworzenie.
• Rot (ang. kompostuj) – kompostowanie jest także jedną z opcji, która znacznie przyczynia się do dbania o środowisko naturalne – na przykład przez posiadanie przydomowych kompostowników.

Zero waste – oznacza projektowanie oraz zarządzanie procesami produkcyjnymi i samymi produktami tak, aby w możliwie jak największym stopniu wyeliminować powstawanie odpadów. To przetwarzanie i odzyskiwanie materiałów, by nie stanowiły one zagrożenia dla zdrowia ludzi, zwierząt, roślin – i w rezultacie – całej planety.

Szerzej o zero waste pisaliśmy w tym artykule, dlatego też zapraszamy do lektury!

 

Zrównoważony rozwój – idea ta po raz pierwszy została zdefiniowana w 1987 roku w raporcie Światowej Komisji do spraw Środowiska i Rozwoju Nasza wspólna przyszłość. Pojęcie to zakłada rozwój, który równocześnie zaspokaja potrzeby współczesnych społeczeństw, a ponadto w pozytywny sposób wpływa na możliwości przyszłych pokoleń.

 

 

Źródła:

[1] https://www.teraz-srodowisko.pl/slownik-ochrona-srodowiska/definicja/zasada-5r.html

[2] https://www.teraz-srodowisko.pl/slownik-ochrona-srodowiska/definicja/zrownowazony-rozwoj.html

[3] https://quiosque.pl/blog/co-to-jest-slow-fashion-poznaj-najwazniejsze-zasady/

[4] https://katarzynazajaczkowska.com/circular-fashion-czyli-nowy-system-mody-ktory-robi-roznice/

[5] https://www.gov.pl/web/rozwoj-technologia/gospodarka-o-obiegu-zamknietym

[6] https://zero-waste.pl/czym-jest-zero-waste/

[7] https://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/leksykon-ekologii-i-ochrony-srodowiska/utylizacja

[8] https://eko-logis.com.pl/artykul/utylizacja-odpadow-co-to-jest/